Κάποτε οι αριστερόχειρες υποχρεούνταν να μάθουν να γράφουν με το δεξί, συχνά μάλιστα δια της βίας. Σήμερα, η επιστημονική κοινότητα βεβαιώνει: Η αριστεροχειρία δεν είναι “κουσούρι”, δεν συνδέεται με μαθησιακές δυσκολίες και το παιδί που την φέρει, δεν πρέπει να καταπιέζεται ή να αποτρέπεται.
Ζούμε σε ένα κόσμο που επικρατούν οι δεξιόχειρες. Το δεξί χέρι θεωρείται το «καλό», το συνηθισμένο, ενώ το αριστερό θεωρείται πιο «σπάνιο» και εξεζητημένο. Δεν είναι μακρινές οι εποχές που, με ένα ρατσιστικό κριτήριο, οι αριστερόχειρες υποχρεώνονταν ακόμα και με τη βία να μάθουν να γράφουν με το δεξί και που και οι ίδιοι ένιωθαν ένοχοι για το «κουσούρι» τους. Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Όπως είναι γνωστό, ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από δύο ημισφαίρια, ορίζοντας δύο τύπους ανθρώπων: τους «δεξιόχειρες» (στους οποίους επικρατεί η λειτουργία του αριστερού ημισφαιρίου) κα τους «αριστερόχειρες» (στους οποίους το πάνω χέρι έχει το δεξί ημισφαίριο).
Όλα σχεδόν τα παιδιά είναι αμφιδέξια, δηλαδή χρησιμοποιούν και τα δύο χέρια τους μέχρι την ηλικία των 2 ή 3 ετών. Σε αυτή την ηλικία περίπου αρχίζουν να αποκτούν περισσότερη επιδεξιότητα όταν χρησιμοποιούν το ένα από τα δύο χέρια, συνήθως το δεξί. Όταν μιλάμε για διάκριση, αναφερόμαστε στην εδραίωση της πλευρίωσης. Πλευρίωση ονομάζεται η κυριαρχία της μιας πλευράς του σώματος (μάτι, χέρι, πόδι και αυτί), η οποία ονομάζεται ενεργητική. Μερικά παιδιά συνεχίζουν να χρησιμοποιούν και τα δύο χέρια τους μέχρι τα 5 ή τα 6 τους, όταν δηλαδή αρχίζουν να γράφουν οπότε γίνεται και η τελική επιλογή. Μη ομοιογενής πλευρίωση μπορεί να σημαίνει νευροψυχολογική ανωριμότητα και συχνά συνδέεται με δυσκολίες προσανατολισμού στον χώρο. Διαταραχές της πλευρίωσης επηρεάζουν την ικανότητα μάθησης της γραφής.
Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου είναι αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας;
Ένας τρόπος που μας επιτρέπει να εντοπίσουμε το επικρατές χέρι του παιδιού είναι μέσα από την παρατήρηση του κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Η επικράτηση του ενός χεριού συνοδεύεται και από την επικράτηση του αντίστοιχου ποδιού, ματιού, αυτιού.
Μερικές ενδεικτικές δραστηριότητες που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε την προτίμηση που έχει το παιδί μας είναι οι εξής:
- Προτρέπουμε το παιδί να κοιτάξει μέσα από την κλειδαρότρυπα, από ένα σωλήνα ή ένα μεγενθυτικό φακό
- Ζητάμε από το παιδί να βάλει το ρολόι στο αυτί του
- Ζητάμε από το παιδί να πετάξει μία μικρή μπάλα με το ένα χέρι
- Προσφέρουμε στο παιδί το αγαπημένο του γλύκισμα και παρατηρούμε ποιο χέρι χρησιμοποιεί για να το πάρει
- Βάζουμε το παιδί να κάνει κουτσό από τη μια άκρη του δωματίου στην άλλη
- Ζητάμε από το παιδί να ισορροπήσει στο ένα πόδι
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης ελέγχεται η ποιότητα εκτέλεσης πράξεων από την αριστερή και δεξιά πλευρά του σώματος
Επιδημιολογικά στοιχεία
Με τα ως τώρα στατιστικά δεδομένα, ένας στους 10 ανθρώπους είναι αριστερόχειρας (δηλαδή 600 εκατομμύρια του παγκόσμιου πληθυσμού). Τώρα, όμως τα πράγματα αλλάζουν και η ζυγαριά δείχνει να τείνει να ισορροπήσει, καθώς ο ρυθμός γέννησης αριστερόχειρων αυξάνεται σταδιακά και αναμένεται ως το 2020 ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι να είναι αριστερόχειρες. Όπως δηλώνει και καθηγητής Βιολογίας Alexander Dubov «ο αριθμός των αριστερόχειρων μωρών που γεννήθηκαν μέσα στο 2005 είναι διπλάσιος από αυτά που γεννήθηκαν το 1990». Αν και οι δύο γονείς είναι αριστερόχειρες το παιδί έχει περίπου 50% πιθανότητες να είναι αριστερόχειρας.
Ο ρόλος των γονέων
Παλαιότερα οι γονείς προσπαθούσαν να επηρεάσουν ή να αλλάξουν τους αριστερόχειρες γιατί πίστευαν πως είναι λανθασμένη συνήθεια που θα έχει συνέπειες στο σχολείο. Σήμερα γνωρίζουμε πως οι αριστερόχειρες δεν αντιμετωπίζουν απολύτως καμία μαθησιακή δυσκολία, ενώ είναι μύθος η αντίληψη πως δεν είναι καλλιγράφοι. Η πίεση που ασκείται στον αριστερόχειρα να αλλάξει το χέρι που χρησιμοποιεί το μόνο που μπορεί να πετύχει είναι να του προκαλέσει σύγχυση και να κάνει πιο δύσκολο το να μάθει να γράφει αφού υποχρεώνεται να χρησιμοποιήσει το λιγότερο επιδέξιο χέρι του.
Προσοχή!
Αν ένα παιδί χρησιμοποιεί εμφανώς περισσότερο το ένα από τα δύο του χέρια πριν από την ηλικία των 18 μηνών, πρέπει να το αναφέρουμε στον παιδίατρο γιατί μπορεί να είναι ένδειξη κάποιου προβλήματος στην εξέλιξη της κίνησης.
Info
Στο κέντρο της Αθήνας υπάρχει ένα κατάστημα με γραφική ύλη, ψαλίδια, στυλό και πολλά άλλα αξεσουάρ σχεδιασμένα ειδικά για αριστερόχειρες.
Σχετικά links
Συνεργάστηκε ο Αναπτυξιακός-Εργοθεραπευτής
Στέλιος Μαντούδης
ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
Συμβουλές για παιδιά που είναι αριστερόχειρα
Προτού ξεκινήσουμε, για το πώς να διδάξετε δεξιότητες γραφής στο παιδί σας, θα πρέπει καταρχήν να γνωρίζετε εάν το παιδί σας είναι δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας.
Είναι πολύ απλό να το προσδιορίσετε. Απλώς παρατηρήστε το παιδί σας όταν ξεκινά να μαζεύει πράγματα. Το χέρι που χρησιμοποιεί για το σκοπό αυτό θα σας δείξει εάν είναι αριστερόχειρας ή όχι. Τα αριστερόχειρα παιδιά διαφέρουν λιγάκι από τα συνηθισμένα παιδιά.
Υπάρχουν κάποια σημεία τα οποία θα πρέπει να έχετε κατά νου όταν θα ξεκινήσετε να τους διδάσκετε να γράφουν:
Αφήστε το παιδί σας να κατανοήσει ότι παρόλο που γράφει με το αριστερό χέρι, αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση ελάττωμα.
Κάντε το να καταλάβει ότι υπάρχουν πολλά ακόμη παιδιά σαν και αυτό, αν και μπορεί να μην είναι κοντά του.
Βεβαιωθείτε ότι μπορεί να γράψει την κάθε λέξη με καλή γραφή και με όμορφα γράμματα.
Μην το εξαναγκάζετε ποτέ να χρησιμοποιεί το δεξί χέρι, αυτό μπορεί να προκαλέσει επιπλέον πίεση, και μπορεί να μην καταφέρει να γράψει καλά.
Το παιδί θα πρέπει να κρατάει τις σημειώσεις κοντά στο “αριστερό του χέρι” δημιουργώντας την κατάλληλη γωνία σύμφωνα με τη θέση του χεριού του.
Το σημειωματάριο θα πρέπει, επίσης, να έχει την κατάλληλη απόσταση, και να τοποθετείται στο κατάλληλο ύψος με σκοπό να κάνει το παιδί να αισθάνεται άνετα κατά τη διάρκεια του γραψίματος.
Διδάξτε του πώς να κρατάει/πιάνει με τον κατάλληλο τρόπο ένα μολύβι μεταξύ του δείκτη, του μεσαίου δακτύλου και του αντίχειρα.
Να προσπαθείτε πάντα να κινητοποιείτε και να εκτιμάτε το παιδί σας όταν γράφει και χρησιμοποιεί το αριστερό του χέρι.
Δώστε του να κρατήσει χρωματιστά μολύβια/στυλό που να ελκύουν την προσοχή του, και να διατηρούν το ενδιαφέρον του στο γράψιμο.
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε την ικανότητα κατανόησης και μάθησης του παιδιού σας ενώ το διδάσκετε. Αυτό θα σας βοηθήσει να το διδάξετε με τον κατάλληλο τρόπο.
Προσπαθήστε να κατανοήσετε την υπομονή του παιδιού σας, και ακόμη και όταν απογοητεύεται παραμείνετε ψύχραιμοι. Απαιτείται μεγάλη προσπάθεια από τη δική σας πλευρά.
Προσπαθήστε να το διδάξετε εικονικά – μέσω εικόνων, και πείτε του να γράψει για αυτό που βλέπει. Αυτό θα βελτιώσει τον τρόπο χειρισμού του χεριού του.
Μην ανησυχείτε στην αρχή για τα κακογραμμένα κείμενα και τα ορθογραφικά λάθη. Βοηθήστε το παιδί σας να βελτιωθεί σταδιακά.
Τέλος, κάθε παιδί με αριστερή πλευρίωση θα πρέπει να ακολουθεί κάποιες τεχνικές κατά την εμπλοκή του σε γραφοκινητικές δραστηριότητες καθώς η φορά της γραφής, αλλά και η κατεύθυνση έχει αναπτυχθεί από δεξιόχειρες για δεξιόχειρες!!!
Ουσιαστικά προσπαθούμε να κάνουμε το παιδί να γράψει αντίθετα από τον φυσικό του τρόπο…
Ας δούμε λοιπόν πώς μπορούμε να κάνουμε λίγο ποιο εύκολη τη ζωή του…
Οι αριστερόχειρες θα πρέπει να κάθονται ελάχιστα ποιο ψηλά στην καρέκλα από τους δεξιόχειρες. Έτσι η οπτική επαφή με αυτό που γράφουν θα είναι καλύτερη. Ένα μαξιλαράκι στο κάθισμα θα βοηθήσει αρκετά.
Επίσης, με την ίδια ακριβώς λογική θα πρέπει να πιάνει το όργανο πιο ψηλά (περίπου 3,5 εκατοστά από την μύτη του μολυβιού).
Η δύναμη που βάζουμε στο μολύβι θα πρέπει να είναι ίση σε κάθε δάκτυλο (αντίχειρας, μέσος και δείκτης) ώστε η θέση να μην χαλάει.
Η θέση του χαρτιού είναι εξαιρετικά σημαντική!!! Ποτέ το χαρτί παράλληλο με το σώμα του παιδιού αλλά παράλληλο με το χέρι που γράφει!! (Στην περίπτωση μας σκεφτείτε ότι η αριστερή πάνω γωνία θα πρέπει περίπου να «δείχνει» την πάνω πλευρά του γραφείου / θρανίου).
Επίσης, καλό θα ήταν να χρησιμοποιούμε αρχικά μολύβι με μαλακή μύτη ώστε η ροή πάνω στο χαρτί να είναι πιο ομαλή.
Στα γράμματα που απαιτούν οριζόντιες γραμμές δεν θα πρέπει να είμαστε αυστηροί με την φορά (αριστερά προς δεξιά) αλλά θα πρέπει να αφήσουμε τα παιδιά να διαλέξουν ό,τι τα βολεύει!
Επίσης, αν είναι δυνατό στο σχολείο καλό θα ήταν να μην κάθεται στο ίδιο θρανίο ένας αριστερόχειρας με έναν δεξιόχειρα!!!
πηγή: hamomilaki.blogspot.gr